Wyniki najnowszego badania naukowego rzucają nowe światło na zastosowanie mesalazyny w leczeniu morfei indukowanej promieniowaniem (RIM) – rzadkiego powikłania radioterapii, które dotyka pacjentki z rakiem piersi. Badanie to dostarcza istotnych informacji na temat mechanizmów chorobowych oraz potencjalnych celów terapeutycznych, co może przyczynić się do poprawy praktyki klinicznej.
Charakterystyka morfei indukowanej promieniowaniem
RIM jest rzadkim i często niedostatecznie rozpoznawanym powikłaniem, które pojawia się u pacjentek z rakiem piersi po zakończeniu radioterapii. Objawia się jako włóknienie zapalne, często mylone z cellulitis, mastitis czy nawrotem raka. Choroba ta charakteryzuje się obecnością nacieku limfocytarnego oraz zwiększonym odkładaniem się kolagenu w skórze właściwej. Epidemiologiczne dane sugerują, że RIM dotyka jedną na 378 pacjentek z rakiem piersi.
Wyzwania diagnostyczne i terapeutyczne
RIM często prowadzi do erytemy, obrzęku i stwardnienia tkanek, a także do fizycznego i emocjonalnego bólu, owrzodzeń i infekcji. Tradycyjne metody leczenia, takie jak sterydy, metotreksat, fototerapia i chirurgia, przynoszą różnorodne rezultaty, jednak nie ma skutecznej, ukierunkowanej terapii. Stąd potrzeba dokładnej charakterystyki komórkowej i molekularnej patologii RIM, aby opracować nowe strategie leczenia.
Rola fibroblastów w RIM
Fibroblasty, kluczowi regulatorzy tkanki łącznej, odgrywają istotną rolę w rozwoju RIM. Pod wpływem promieniowania, fibroblasty przechodzą transformację fenotypową do miofibroblastów, które promują włóknienie tkanki. Badanie wykazało, że fibroblasty pochodzące z RIM wykazują zwiększoną ekspresję alfa-aktyny mięśni gładkich (αSMA) oraz obniżoną proliferację i migrację, co wskazuje na ich ograniczoną zdolność do gojenia ran.
Analiza ekspresji genów
Analiza sekwencjonowania RNA fibroblastów wykazała różnice w ekspresji genów między próbkami RIM a grupą kontrolną. Zidentyfikowano zwiększoną aktywację genu Myc, który może być kluczowym czynnikiem chorobotwórczym w RIM. Ponadto, fibroblasty RIM wykazały wyższą ekspresję osteopontyny (OPN), co sugeruje jej rolę jako biomarker choroby.
Potencjalne biomarkery i cele terapeutyczne
OPN, znana z roli w innych chorobach włóknieniowych, może być użytecznym biomarkerem w RIM. Badanie wykazało, że mesalazyna, lek przeciwzapalny, może odwrócić fenotyp miofibroblastów, co czyni ją obiecującym kandydatem do leczenia RIM.
Mesalazyna jako innowacyjna terapia
Mesalazyna, stosowana klinicznie w leczeniu przewlekłych chorób zapalnych jelit, wykazała zdolność do hamowania i częściowego odwracania progresji włóknienia. W badaniu, pacjent z RIM leczony mesalazyną doświadczył zmniejszenia stanu zapalnego, bólu oraz zmiękczenia tkanki, co potwierdza jej potencjał terapeutyczny.
Przypadek kliniczny
Przypadek 58-letniej kobiety z RIM, u której tradycyjne terapie nie przyniosły poprawy, pokazuje skuteczność mesalazyny. Po 6 tygodniach leczenia, pacjentka odczuła znaczną ulgę w bólu oraz poprawę kondycji skóry, co potwierdza potencjał mesalazyny jako nowej opcji terapeutycznej.
Podsumowanie i wnioski
Badanie dostarcza nowatorskich dowodów na skuteczność mesalazyny w leczeniu RIM. Wskazuje na możliwość jej zastosowania jako repurposowanego leku, co może przynieść korzyści pacjentom cierpiącym na tę rzadką chorobę. W przyszłości konieczne są dalsze badania kliniczne i mechanistyczne, aby w pełni zrozumieć i wykorzystać potencjał mesalazyny w terapii RIM.
Bibliografia
Künzel Stephan R., Klapproth Erik, Zimmermann Nick, Kämmerer Susanne, Schubert Mario, Künzel Karolina, Hoffmann Maximilian, Drukewitz Stephan, Vehlow Anne, Eitler Jiri, Arriens Marieke, Thiel Jessica, Kronstein-Wiedemann Romy, Tietze Maximiliane, Beissert Stefan, Renner Bertold, El-Armouche Ali and Günther Claudia. Radiation-induced morphea of the breast – characterization and treatment of fibroblast dysfunction with repurposed mesalazine. Scientific Reports 2024, 14(), e141-143. DOI: https://doi.org/10.1038/s41598-024-74206-w.
